Für Informationen zu Änderungen in der WAB-Systematik siehe Konkordanz zwischen alten und neuen WAB-Nummern auf Bruckner-Online
Anmerkungen zum Werk:
Messe in d-Moll (WAB 26)
Hinweis: Die folgenden Informationen stammen überwiegend aus dem Registerband der 1996 gedruckten ABC.
Aktuelle Informationen unter http://www.bruckner-online.at/wab-026 und http://www.bruckner-online.at/ABLO_d1e9384.
Werk: Messe für Soli, vierstimmigen gemischten Chor, Orchester und Orgel, d-Moll.
Erstdruck 1892 bei Johann Groß (S. A. Reiß) in Innsbruck (49/30; bei 405/127 "1896"), keine Platten-Nummer (870/..). Ein Exemplar (siehe unten: M-53941) trägt auf den Anfangsseiten einen Stempel "7526".
Abbildung des Titelblatts des Erstdrucks bei 49/188.
Faksimilia: Gloria-Beginn bei 66/nach S.72, 1130/64 und 3/38, Gloria "miserere nobis" (Takt 98-105) bei 63/106 und 833/53, Credo-Beginn bei 62/123, Credo "judicare" (Takt 177-181 [Entwurf]) bei 10/nach S. 96, 34/nach S.264S.264, 838/28 und 144/vor S.49, Credo "et expecto resurrectionem" (Takt 271-277) bei 64/18, Credo-Orgelstimme bei 66/70 und 1168/122, Benedictus-Ende und Hosanna-Beginn bei 65/108,Abb.VIII; 1. Violinstimme von "Anonymus 24" bei 289/456, 2. Violinstimme von "Anonymus 25" bei 289/458, Orgelauszug von "Anonymus 37" bei 289/482 (jeweils die 1. Seiten).
Archiv:
a) Skizzen in Kremsmünster (696/760) C56.2/2 und C56.2/6 (A-KR-C56-2a).
b) autographe Partitur (mit Eintragungen von Johann Noll) seit 26.11.1896 in der ÖNB, Mus.Hs. 19.483 (A-WnMus.Hs.19483).
c) Partiturabschrift Schimatscheks mit Eintragungen Bruckners und Nolls (aus dem Besitz der Wiener Hofkapelle) ÖNB Mus.Hs. 6073 (A-WnMus.Hs.6073).
d) Fragment [Orgelstimme] (Provenienz: Hofmusikkapelle) in der ÖNB Mus.Hs. 3170 (A-WnMus.Hs.3170).
e) Stimmenabschriften von Franz Schimatschek, Anonymus 001 (L1), Anonymus 012 (W12), Anonymus 024, Anonymus 025, Anonymus 060 und Anonymus 061 (bei der Uraufführung verwendet, aus dem Besitz der Hofkapelle) ÖNB Mus.Hs. 6074 (A-WnMus.Hs.6074).
f) Probeabzüge des Erstdrucks ÖNB Mus.Hs. 29.124 und 28.274
g) Erstdruck-Partitur mit Bruckners Widmung an die Hofmusikkapelle ÖNB Mus.Hs. 66.934
h) Erstdruck-Partitur aus Bruckners Nachlaß zuerst beim Wiener Akademischen Wagner-Verein, heute im Archiv der Gesellschaft der Musikfreunde, Nr. H31.574.
i) Erstdruck in der Bibliothek der Universität für Musik und darstellende Kunst Wien (MDW), M-53941.
j) ÖNB 3062 (1052/10).
k) Kopie eines Auszugs für Stimmen und Orgel von "Anonymus 37" ÖNB Mus.Hs. 28.436 (289/278-280, (91/229f)).
l) Abschrift Bruckners von Mayfelds Gedicht "Von der Gottheit einstens ausgegangen" (20.11.1864) in der ÖNB (A-WnMus.Hs.27894).
Hier erwähnte Literatur:
3 Abendroth, Bruckner. Eine Bildbiographie., Lit.0003
10 Auer, Anton Bruckner als Kirchenmusiker, Lit.0010
34 Göllerich, Anton Bruckner. Ein Lebens- und Schaffens-Bild III/1, Lit.0034
49 Grasberger, Werkverzeichnis Anton Bruckner (WAB). Lit.0049
62 Fischer, Anton Bruckner. Sein Leben. Eine Dokumentation, Lit.0062
63 Nowak, Anton Bruckner. Musik und Leben, Lit.0063
64 Grasberger, Anton Bruckner zum 150. Geburtstag. Eine Ausstellung im Prunksaal der Österreichischen Nationalbibliothek, Lit.0064
65 Nowak, Anton Bruckner und Linz. Katalog zur Ausstellung 1964, Lit.0065
66 Haas, Robert, Anton Bruckner, Lit.0066
91 Hawkshaw, Die Kopisten Anton Bruckners während seines Aufenthaltes in Linz, Lit.0091
144 Raabe, Wege zu Bruckner, Lit.0144
289 Hawkshaw, The Manuscript Sources for Anton Bruckner's Linz Works, Lit.0289
405 Nowak, Anton Bruckner und seine Verleger, Lit.0405
833 Limburger Brucknerfest zum 100. Todestag am 11. Oktober 1996. Lit.0833
838 27. Internationale Konzerte in Schlägl 1996. Programmheft. Lit.0838
870 Simeone, Chronology of Bruckner Editions 1865 - 96 [Manchester 1996], Lit.0870
1052 Bornhöft, Rüdiger, Anton Bruckner. Sämtliche Werke. Band 16. Messe d-Moll. Revisionsbericht. Wien 1999, Lit.1052
1130 Gallois, Bruckner. Paris 1971, Lit.1130
1168 Chapman, Bruckner and the Generalbass Tradition. Wiener Bruckner-Studien 2. Wien 2010., Lit.1168
Erwähnungen (Auswahl, bis 1896 überwiegend nach dem Stand der 1996 gedruckten ABC):
Am besten aufzufinden mit dem Suchbegriff "d-Moll-Messe".
(1864)
(4.2.1864)
Mai 1864 Kompos.
(1.6.1864)
4.6.1864 Ztg.Art.
4.7.1864 Dat.KyrieE
18.8.1864 PlanAuffIschl
1.9.1864 Dat.CredoE
6.9.1864 Dat.Sanc.E
22.9.1864 Dat.AgnusE
29.9.1864 Dat.Bened.E
10.10.1864 ABaRW/fertig
21.10.1864 Abschrift
28.10.1864 Abschrift
Okt./Nov. 1864 AbschriftProben
12.11.1864 Abschrift
19.11.1864 Abschrift
20.11.1864 AuffLinz
21.11.1864 Ztg.Notiz
30.11.1864 Krit.LinzGamon
4.12.1864 Krit.LinzGamon
(6.12.1864)
7.12.1864 Krit.Linz
9.12.1864 Ztg.Ankünd.
11.12.1864 Krit.LinzGamon
12.12.1864 Ztg.Ankünd.
16.12.1864 Ztg.Ankünd.
17.12.1864 Ztg.Ankünd.
18.12.1864 AuffLinz
20.12.1864 Krit.GamonMayf.
26.12.1864 ABaRW
29.12.1864 Krit.LinzGamon
1865 Ztg.Art.
3.1.1865 ABaRW/Wien?
4.1.1865 Ztg.Art.
21.1.1865 ABaRW/Wien
29.1.1865 ABaRW/Auszug
1.2.1865 Ztg.Art.
(1.4.1865)
11.4.1865 Art.WienHansl.
14.4.1865 Art.WienFremd.
Dezember 1866 ProbenLinz
Januar 1867 Ankünd.Wien
17.1.1867 ABaJH
18.1.1867 (ABaRW)
29.1.1867 ProbeWien
9.2.1867 Ztg.Ankünd.
10.2.1867 AuffWien
11.2.1867 Krit.WienSpeidel
13.2.1867 Krit.Linz
14.2.1867 Krit.Linz
14.10.1867 GesuchHMK
27.11.1867 ABaRW/Linz
30.12.1867 ABaJH
31.12.1867 Abschrift
1868
5.1.1868 Ztg.Ankünd.
6.1.1868 AuffLinz
7.1.1868 ABaRW/Krit.Mayf.
8.1.1868 Krit.Linz
9.1.1868 Krit.LinzMayf.
10.1.1868 ABaF
12.1.1868 Art.LinzMayf.
14.1.1868 Art.WienNFP
16.1.1868 Ztg.Art.Linz
17.1.1868 Ztg.NotizWien
29.3.1868 ABaMS
4.4.1868 ABaMS
nach 4.4.1868 NotizSalzb.
10.4.1868 PlanSalzb.?
11.5.1868 MSaAB
20.6.1868 ABaHB
6.8.1868 IDaAB
(22.11.1868)
(29.11.1868)
(8.12.1868)
16.1.1869
17.1.1869 PlanWien?
(1.9.1870)
10.9.1870 Ztg.Ankünd.
11.9.1870 AuffSalzburg
12.9.1870 Krit.Salzburg
20.9.1870 Art.WienHanslick
30.9.1870 Ztg.NotizSalzburg
3.3.1872 London
12.3.1872 London
23.3.1872 ABaMS/London
30.3.1872
30.4.1872 ABaLondon
26.5.1872 Fehringer
2.6.1872 OFaMW/PlanAuff?
10.6.1872 LondonaAB
18.7.1875 AuffWien
31.7.1875 Krit.Schelle
1876 Rhythm.Kontr.
12.8.1876 Dat.Credo
1.3.1877 ABaGH/Kremsm.
18.8.1877 PlanKremsm.?
25.7.1879 ABaIT/Wien
9.11.1879 AuffWien
Mitte Nov. 1879 Krit.Rättig?
30.5.1880 PlanWien
6.6.1880 AuffWien
16.7.1880 ZeugnisHellm.
17.10.1880 ABaOL
24.10.1880 AuffWien
1881 Dat.Credo
Februar 1881 (?) Dat.Agnus
30.1.1881 PlanWien
2.2.1881 AuffWien
6.2.1881 PlanWien?
Oktober 1881 Dat.Credo
1882 Korrekturen
30.4.1882 AuffWien
24.3.1885 GesuchPhilad.
(3.7.1885)
(Oktober 1885)
23.11.1885 ABaES/Dresden
1.12.1885 ABaTH/Biogr.
31.12.1885 ABaCP
1886 Notizkal.
(3.7.1886)
7.5.1890 ABaJTL/Preß.
Ende Dez. 1890 PlanDruck
1891 Fin.Druck
30.6.1891 VertragDruck
Herbst 1891 Erstdruck?
1892 Erstdruck
Mitte Jan. 1892 ABaSO?
20.1.1892 SOaAB/Berlin
26.1.1892 Probedruck
3.2.1892 ABaSO
10.2.1892 Ztg.Art.Pembaur?
Frühjahr 1892 DruckAuszug
15.6.1892 Ztg.Art.Druck
18.6.1892 SOaAB
21.7.1892 BesuchZinne
5.11.1892 Probedruck
1893 MelkAuszug
5.1.1893 THaAB
10.2.1893 Ztg.Art.Pembaur
26.3.1893 WZaAB/Hbg.
(vor) 31.3.1893 GMaWZ
31.3.1893 AuffHamburg
1.4.1893 Krit.Hbg.
2.4.1893 AuffSteyr
nach 2.4.1893 Krit.Steyr
6.4.1893 Krit.Steyr
7.4.1893 (ABaGM)
22.4.1893 ABaFB
22.4.1893 ABaTH
10.11.1893 Testament
April 1895 DruckHMK
(29.3.1896) AuffSteyr?
5.4.1896 AuffSteyr
(8.4.1896)
17.4.1896 ABaFB
26.11.1896 Notizkal.Bibliothek
22.12.1896 AuffGraz
23.12.1896 Krit.GrazSchuch
24.12.1896 Krit.GrazPetrich
Hinweis: für die Jahre ab 1897 sind hier überwiegend Aufführungsmeldungen (diese vollständig) angegeben.
17.1.1897 AuffPergerWien
vor 14.10.1897 AuffNoeGraz
10.4.1898 AuffBayerGraz
11.2.1900 AuffPergerWien
9.12.1900? AuffHMKWien?
1902 AuffSt.Petersburg
30.3.1902 AuffBayerSteyr
Nov. 1902 Kl.AuszugHynais
23.12.1902 AuffMilwaukee
16.10.1904 AuffHMKWien
8.10.1905 AuffLuzeHMKWien
15.11.1905 AuffLuzeHMKWien
14.10.1906 AuffLuzeHMKWien
1907 AuffHMK/Matacic+KaiserFr.J.
1908 Werkbespr.Pembaur
10.3.1908 AuffStockholm
4.12.1908 AuffPembaurInnsbruck
9.10.1910 AuffLuzeHMKWien
8.10.1911 AuffLuzeHMKWien
11.5.1913 AuffLuzeHMKWien
12.10.1913 AuffLuzeHMKWien
2.2.1914 AuffLuzeHMKWien
7.3.1914 AuffWAGV
2.2.1915 AuffLuzeHMKWien
10.10.1915 AuffLuzeHMKWien
27.10.1915 AuffSchalkWien
8.12.1915 AuffLuzeHMKWien
5.3.1916 FBaAG/AuffSteyr1893
25.3.1916 AuffGöll.Linz
8.10.1916 AuffLuzeHMKWien
25.3.1917 AuffWien
28.10.1917 AuffLuzeHMKWien
31.3.1918 AuffBayerSteyr
18.5.1919 AuffLuzeHMKWien
19.11.1919 AuffSchalkWien
19.-22.6.1920 Bru.festKrefeld
26.9.1920 AuffLuzeHMKWien
13.3.1921 AuffLuzeHMKWien
5.6.1921 AuffLuzeHMKWie
14.6.1921 AuffWeberWien
Dez. 1922 Ber.Auff.SittardHamburg
1923 AuffSteyr
1923 EditionPhilharm.Verlag
1924 AuffBozen
vor 14.2.1924 AuffBerlin
25.3.1924 AuffHMKWien
1.4.1924 AuffWAGV
20.4.1924 AuffSalzburg+2xWien
1.5.1924 AuffLinzDomweihe
29.5.1924 AuffLinz
13.6.1924 AuffSteyr
29.6.1924 AuffInnsbruck
3.7.1924 AuffWien
6.7.1924 AuffSchärding
13.7.1924 AuffSteyr
28.9.1924 AuffHabelSt.StephanWien
19.10.1924 AuffSt.LouisUSA
29.11.1924 AuffWien
Jan. 1925 Ber.AuffDarmstadt
21.6.1925 AuffSt.LouisUSA
1926 AuffDresden+Mannheim
8.4.1928 AuffBozen
17.5.1928 AuffLinz
27.5.1928 AuffPassau/OrgelweiheDom
15.10.1928 AuffStuttgart
Saison 1928/29 Auff BernCH
1929 AuffKöln
Jan. 1929 Ber.AuffWeimar
31.3.1929 AuffLeitmeritz
5.5.1929 AuffFlorian
30.6.1929 AuffGleiwitz
15.12.1929 AuffLeitmeritz
Frühjahr 1930 PlanAuffKonstanz
27.-31.10.1930 AuffBru.festMünchen 2.11.
20.2.1931 AuffPaumgartnerBelgrad
5.5.1932 AuffLinz/OrgelweiheFlorian
3.7.1932 AuffSteyr
10.8.1932 AuffSalzburg
25.12.1932 AuffSt.StephanBaden
15.o.18.8.1933 AuffPaumgartnerSalzburg
23.-30.10.1933 AuffBru.festMünchen
6.3.1934 AuffAbendrothKöln
17.7.1934 FRaFM/AuffParis
Mai 1935 Ankünd.Marienbad
28.6.1935 AuffPrag
26.7.1935 AuffAlterDomLinz
13.10.1935 AuffSteyr/Restaur.Denkmal
März 1936 Ber.AuffHamburg
21.6.1936 AuffZürich
22.7.1936 AuffSteyr/FXM
2.8.1936 AuffBregenz/Rundfunk
11.10.1936 AuffWien+Leipzig
19.2.1937 AuffBerlin
März 1938 AuffLimburg
3.3.1938 AuffLeipzig
5.2.1942 AuffKopenhagen
26.6.1943 AuffFlorian
29.11.1943? AuffAbendrothLeipzig
9./10.8.1945 AuffAlterDomLinz
14.10.1945 AuffSt.HedwigBerlin
30.10.1946 AuffSteyr
6.4.1947 AuffSt.UrsulaMünchen
25.5.1947 AuffSt.UrsulaMünchen
11.12.1947 AuffSt.HedwigBerlin
1948 Orgelstücke/Hoppe
3.2.1948 AufsatzFXM/Nachlass
28.3.1948 AuffLimburg+München
29.6.1948 AuffSeitenstetten
8.12.1948 AuffSeitenstetten
17.4.1949 AuffSt.UrsulaMünchen
9.4.1950 AuffSt.UrsulaMünchen
26.7.1950 AuffAachenTBR/Linz
25.3.1951 AuffSt.UrsulaMünchen
1.7.1951 AuffLinz/Orgelrestaur.Florian
1954 ÖNB/Korresp.Oberleithner
Mitte 1950er Jahre AuffBru.FestivalEngland
19.6.1955 AuffFlorian/EhrungAuer
21.10.1956 AuffSt.UrsulaMünchen
Mai 1957 VorwortNowakStud.partiturGA
9.6.1950 AuffSt.UrsulaMünchen
17.11.1957 AuffRied
1958 AuffDaxspergerLinz
1960 AuffDaxspergerSalzburg
2.-9.7.1961 AuffLinz3.7.
21./22.11.1963 PlanProbeHindemithBerlin
23./24.11.1963 AuffBerlinSwarowsky/Hindem.krank
1964 AuffDaxspergerLinz
25.4.-23.5.1964 Bru.festLondon4.5.
20.11.1964 AuffDaxspergerLinz
Febr. 1965 AuffHMK?Wien/Schostakowitsch
30.9.1969 AuffSawallischPerugia
1970 AuffLinz
11.10.1971 GedenkenBelvedere/GedichtMayfeld
2.6.1974 AuffKropfreiterFlorian
9.6.1974 AuffMatacicHMKWien
15.9.1979 AuffWienerHMKFlorian
1980 AuffLinz
30.11.1980 AuffDaxspergerLinz
1983 AuffLinz
22.3.1984 AuffWien
vor 24.3.1984 AuffBalatschRom
26.5.1985 AuffLimburg
ab Okt. 1985 Bru.ZyklusBologna
5.-7.2.1993 EinspielungM.BestLondon
14.5.1995 AuffSieghartLinz
Juni 1996 AuffGardinerWien
20.10.1996 AuffStuttgart
1.11.1996 AuffUlm/TV-Übertragung
Juli 1998 VorwortBornhöft/Revis.bericht
Januar 2003 Einspielung
1.9.2019 AuffSchallerEbrach/+TeD